Mục lục bài viết
KHÁI NIỆM CỦA THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN
Thuế tncn tồn tại và phát triển cùng với sự tồn tại và phát triển của Nhà nước. Thuế có mặt khi trong xã hội khi có sự phân chia giai cấp và xuất hiện sản phẩm thặng dư Thuế được giai cấp thống trị sử dụng như là công cụ để tạo ra nguồn thu chủ yếu cho mọi nhu cầu chi tiêu của giai cấp thống trị nói riêng hay bộ máy nhà nước nói chung. Do đó, Thuế được xem như một khái niệm vừa là một tất yếu khách quan đáp ứng nhu cầu của Nhà nước trong quá trình tồn tại và phát triển của mình vừa có có tính lịch sử.
Từ xưa, giai cấp thống trị như vua chúa đã sử dụng thuế như một cách nhằm huy động nguồn thu cho Nhà nước; qua quá trình phát triển của lịch sử; ngày nay thuế vẫn đang được sử dụng với chính mục đích của nó nhưng bản chất của Thuế ở các nước không còn giống nhau; nó phụ thộc vào bản chất Nhà nước cũng như phương thức sử dụng nguồn thu từ thuế. Vì vậy, cũng tồn tại nhiều khái niệm khác nhau về thuế do quan điểm về Thuế ở các nước khác nhau như: Thuế là một khoản thu của nhà nước đối với mọi tổ chức cũng như mọi thành viên trong xã hội; Thuế là khoản thu bắt buộc và không hoàn trả trực tiếp theo luật định.
CÁC ĐẶC ĐIỂM VỀ THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN
- Thuế TNCN là thuế trực thu, đánh vào nguồn thu chính đáng của mỗi cá nhân.
Vì là thuế trực thu nên phản ánh sự thống nhất giữa đối tượng nộp thuế theo luật cũng như đối tượng chịu thuế theo ý nghĩa kinh tế. Người chịu thuế cũng là người nộp thuế; người chịu thuế thu nhập cá nhân không được chuyển gánh nặng thuế sang cho người khác tại thời điểm thu thuế.
- Thuế tncn có diện đánh thuế rất rộng, điều này được thể hiện trên hai vấn đề:
Đầu tiên, đối tượng đánh thuế thu nhập cá nhân là toàn bộ các khoản TNCN thuộc diện đánh thuế; không phân biệt nguồn thu đó có nguồn gốc trong nước hay ở nước ngoài.
Thứ hai, đối tượng phải kê khai nộp thuế tncn là tất cả những người có thu nhập; bao gồm công dân của nước sở tại và người nước ngoài cư trú
- Thuế thu nhập cá nhân là một cách động viên mang tính bắt buộc dựa trên nguyên tắc theo luật định. Phân chia khoản thu nhập qua thuế thu nhập cá nhân gắn với sức mạnh, quyền lực của Nhà nước.
- Thuế TNCN là một khoản đóng góp không hoàn trả trực tiếp cho người nộp. Nó hoạt động một chiều; không phải là khoản thù lao mà người nộp thuế phải trả cho Nhà nước do được hưởng các dịch vụ Nhà nước cung cấp.
- Thuế thu nhập cá nhân luôn song hành với chính sách xã hội của mỗi quốc gia. Hầu như các quốc gia đều gán chính sách thuế thu nhập cá nhân với một vài chính sách xã hội khác như : chăm sóc sức khỏe, phúc lợi công cộng, …. Thuế tncn có diện thu thuế rất lớn, toàn bộ các cá nhân có nguồn thu bao gồm: người nước ngoài và công dân nước sở tại cư trú thường xuyên cũng như không thường xuyên tại nước đó và hầu hết tất cả thu nhập có được của những cá nhân đều bắt buộc tính thuế không kể nguồn thu nhập đó phát sinh trong nước hay ở nước ngoài. Chính vì như thế, khả năng tạo ra nguồn thu cho ngân sách từ thuế tncn là rất cao.
Việc đánh thuế thu nhập cá nhân thông thường được áp dụng theo nguyên tắc thuế suất lũy tiến từng phần.
Điều này bắt nguồn từ vai trò chính của thuế thu nhập cá nhân là điều tiết mạnh người có thu nhập cao, thực hiện công bằng xã hội. Do vậy, việc sử dụng thuế suất lũy tiến từng phần sẽ thỏa mãn được nhu cầu đó vì phần thu nhập tăng thêm càng cao thì sẽ phải tính thuế càng cao.
Xét trên phương diện kinh tế; thuế thu nhập cá nhân có tính trung lập lớn hơn khi so sánh với các loại thuế khác bởi vì việc tăng hoặc giảm thuế TNCN hầu như không kéo theo những biến đổi về cơ cấu kinh tế.
VAI TRÒ THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN
Trong bối cảnh thúc đẩy hội nhập kinh tế quốc tế và những sự thay đổi lớn của điều kiện kinh tế – xã hội của nước ta; vấn đề ban hành Luật thuế TNCN ở nước ta là vô cùng cần thiết và quan trọng về mọi mặt. Là một phần của hệ thống thuế nên thuế TNCN vừa mang vai trò chủ yếu của thuế nói chung; vừa có các vai trò riêng mà các loại thuế khác không có được.
Đối với nền kinh tế – xã hội
* Tạo lập nguồn tài chính cho ngân sách nhà nước:
Thuế thu nhập cá nhân là một trong những bộ phận quan trọng cấu thành thuế nói chung nên cũng đóng góp một phần thiết yếu để tạo ra nguồn tài chính cho nhà nước. Thuế tncn được tính với diện rộng, mức độ tạo nguồn thu cho ngân sách rất lớn. Bên cạnh đó, thuế thu nhập cá nhân tác động trực tiếp vào nguồn thu nhập mà người dân của bất cứ quốc gia nào cũng mong muốn cũng như cố gắng có nguồn thu ngày càng cao để phát triển đời sống vật chất tinh thần. Thuế thu nhập cá nhân luôn có sự gia tăng nhanh cùng với sự tăng lên của thu nhập bình quân đầu người.
* Góp phần thực hiện công bằng xã hội:
Đối với mỗi quốc gia; thu nhập của các cá nhân phụ thuộc chủ yếu vào các yếu tố như trình độ và khả năng lao động; quyền sở hữu về tài sản cũng như vị trí công tác của cá nhân đó. Tuy vậy, các yếu tố vừa được nhắc đến của mỗi cá nhân thường không giống nhau nên đã tạo ra sự khác biệt về thu nhập của mỗi cá nhân. Chính vì sự khác nhau ấy là nguồn gốc tạo ra sự phân chia giàu nghèo; là sự không công bằng trong xã hội. Để xử lý vấn đề này; các nước đã dùng nhiều biện pháp khác nhau trong đó thuế thu nhập cá nhân được coi như một công cụ hiệu quả để điều tiết thu nhập của những người có thu nhập cao; bảo đảm công bằng xã hội.
* Điều tiết thu nhập, tiêu dùng và tiết kiệm:
Thuế tncn là một công cụ rất cần thiết để thực hiện việc kiểm soát thu nhập của mọi tầng lớp dân cư; đảm bảo quản lý, điều tiết vĩ mô nền kinh tế và công bằng xã hội . Để kiểm soát thu nhập từ dân cư; Nhà nước phải sử dụng đồng thời cả hai cơ chế quản lý kê khai nộp thuế thu nhập cá nhân và quỹ tiền lương; tiền công, chế độ báo cáo quyết toán kinh doanh…, ban đầu có thể chưa chính xác; nhưng dần dần sẽ là căn cứ để thống kê thu nhập dân cư phục vụ cho mục tiêu nghiên cứu quốc gia; hoạch định chính sách phát triển phù hợp khi tính tuân thủ pháp luật; pháp chế xã hội được nâng cao.
Thông qua các cơ chế và công cụ quản lý đó mà Nhà nước sẽ có phương pháp tăng thêm hoặc giảm bớt điều tiết thu nhập của các thành phần dân cư làm cho tổng cầu xã hội giảm hoặc tăng; từ đó có tác dụng bó hẹp hay thúc đẩy phát triển kinh tế. Đây chính là vai trò quản lý điều tiết kinh tế vĩ mô mà thuế thu nhập cá nhân góp phần tác dụng đáng kể.
* Góp phần phát hiện thu nhập bất hợp pháp:
Thực tế đã cho thấy rằng nhiều khoản thu nhập của một vài cá nhân có được từ việc thực hiện những việc không hợp pháp hoặc bằng cách trục lợi từ những kẽ hở của pháp luật mà nhà nước không kiểm soát được như tham ô; nhận hối lộ; buôn bán hàng quốc cấm, trốn thuế, lừa đảo chiếm đoạt tài sản của nhà nước và công dân… Những hành động này ảnh hưởng cực kỳ xấu đến đời sống kinh tế – xã hội của mỗi quốc gia. Phải kết hợp hiệu quả nhiều biện pháp khác nhau để ngăn chặn và loại bỏ những hành vi trên; một trong số các biện pháp ngăn chặn đó thì phải nhắc đến vai trò của thuế thu nhập cá nhân.
Đối với hệ thống thuế
* Tăng phần khắc phục điểm yếu của một vài loại thuế khác:
Một số loại thuế gián thu như thuế GTGT; thuế tiêu thụ đặc biệt đều có những điểm yếu là có tính luỹ thoái và ảnh hưởng đến người nghèo nhiều hơn người giàu bởi vì khi tiêu dùng cùng một lượng hàng hoá; mọi người không phân định giàu nghèo và vẫn phải chịu thuế giống nhau. Nếu như tính thuế TNCN theo phương pháp luỹ tiến từng phần sẽ giúp hạn chế được nhược điểm này
* Góp phần giảm thiểu sự thất thu thuế TNDN.
Trong doanh nghiệp thường hiện hữu cả thuế TNDN và thuế TNCN; giữa hai loại thuế này luôn luôn có mối quan hệ gắn kết với nhau. Thuế thu nhập cá nhân còn giúp khắc phục việc thất thu thuế TNDN khi có sự thông đồng giữa các doanh nghiệp hay giữa doanh nghiệp với cá nhân Trong những trường hợp doanh nghiệp kê khai cao hơn thực tế những chi phí phải trả cho các cá nhân để làm giảm đi thu nhập tính thuế của doanh nghiệp nhằm mục đích trốn thuế TNDN thì các cá nhân nhận được những khoản trả nói trên sẽ phải nộp thêm thuế TNCN đối với phần thu nhập nhận được kê khai tăng thêm đó Thu nhập của doanh nghiệp tăng lên thường kéo theo sự tăng lên của thuế thu nhập cá nhân và thuế thu nhập doanh nghiệp.
* Góp phần hoàn thiện hệ thống chính sách thuế:
Xây dựng và phát triển; hoàn thiện chính sách thuế thu nhập cá nhân là góp phần hoàn thiện hệ thống chính sách thuế; Pháp luật Thuế; để đáp ứng mong muốn phát triển vững chắc và hội nhập với nền kinh tế thế giới. Việc ban hành Luật thuế thu nhập cá nhân là việc thể chế hoá chính sách đường lối của Đảng về lĩnh vực tài chính tiền tệ đồng thời là lộ trình phù hợp cho bước đi cải cách thuế theo mục tiêu chiến lược mà Chính phủ đã hoạch định.
Nhìn nhận rõ vai trò vị trí hiện tại cũng như hướng phát triển hoàn chỉnh của chính sách thuế tncn, quán triệt đầy đủ nội dung yêu cầu của luật thuế thu nhập cá nhân mới ban hành để giáo dục; tuyên truyền pháp luật thuế; vận động toàn dân hiểu biết; chấp hành là nghĩa vụ và trách nhiệm của cơ quan; các tổ chức, đơn vị và cán bộ, công chức, công dân theo quy định của Luật Quản lý Thuế.
Trên đây là nội dung khá tổng quan về Thuế thu nhập cá nhân; đặc điểm; vai trò của Thuế thu nhập cá nhân mà Hãng kiểm toán Calico đã tổng hợp lại. Để tìm hiểu kỹ hơn về các loại Thuế cũng như cập nhật những công văn mới nhất từ Tổng cục Thuế; mời các bạn truy cập vào website Calico Tại đây nhé
CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN THUẾ TNCN
Quyết toán thuế thu nhập cá nhân:
Quyết toán thuế tncn là công việc nhất thiết phải làm của mọi doanh nghiệp; vì vậy quyết toán thuế tn cá nhân có những vấn đề cần gì chú ý; quyết toán thuế thu nhập cá nhân như thế nào?.
Quyết toán thuế TNCN là gì?
Quyết toán thuế thu nhập cá nhân là hoạt động kiểm tra lại toàn bộ thu nhập; sau đó tính toán và ra số tiền tương ứng với phần thuế thu nhập cá nhân phải nộp theo gia cảnh và thu nhập. Những người phải thực hiện quyết toán tn cá nhân là những cá nhân có thu nhập đến mức phải nộp thu, đồng thời những người có thu nhập từ các nguồn khác nhau và những người có thu nhập trong nhóm phải chịu thuế cũng phải thực hiện quyết toán thuế thu nhập cá nhân.
Hồ sơ quyết toán thuế thu nhập cá nhân nộp ở đâu?
Quyết toán thuế tncn nộp ở đâu không phải ai cũng biết; bởi vì việc giải quyết hồ sơ quyết toán thuế thu nhập cá nhân được chia thành 2 trường hợp sau:
- Trường hợp thứ nhất; với những người có duy nhất một nguồn thu nhập sẽ thực hiện nộp hồ sơ quyết toán thuế TNCN 2021 tại cục thuế nơi mà người đó đã nộp hồ sơ khai thuế trong năm
- Trường hợp thứ hai; với những người có từ 2 nguồn thu nhập trở lên. Trường hợp được tính giảm trừ gia cảnh; thì nộp hồ sơ tại cơ quan thuế quả lý tổ chức/cá nhân chi trả thu nhập.
Hồ sơ nộp tại Cục thuế nơi đang thường trú/tạm trú nếu thời điểm và cá nhân nộp thuế đã nghỉ việc hoặc chưa thực hiện giảm trừ gia cảnh ở tổ chức nào?
Hồ sơ nộp tại cục Thuế nơi thường trú hoặc tạm trú đối với những cá nhân không có hợp đồng lao động hoặc hợp đồng lao động dưới 3 tháng và những cá nhân có thu nhập từ nhiều nguồn nhưng lại không làm việc ở bất kì nơi nào tại thời điểm nộp thuế.
Thời hạn nộp hồ sơ quyết toán thuế thu nhập cá nhân là khi nào ?
Nộp hồ sơ quyết toán thuế tncn 2021 và đóng thuế tncn đúng thời hạn là việc mà mỗi cá nhân; doanh nghiệp cần hết sức chú ý. Việc chậm nộp hồ sơ hay đóng thuế thu nhập cá nhân không đúng hạn là những hành vi làm cho người nộp thuế bị xử phạt khá nặng. Sau đây là thời hạn nộp hồ sơ quyết toán thuế TNCN; thời hạn đóng thuế TNCN theo đúng quy định. Hãy cùng kiemtoancalico.com tìm hiểu nhé
- Đầu tiên, thời hạn nộp hồ sơ quyết toán thuế thu nhập cá nhân là 90 ngày kể từ ngày kết thúc của năm dương lịch.
- Thứ hai, thời hạn chậm nhất phải đóng thuế TNCN là ngày theo ngày cuối cùng theo thời hạn nộp hồ sơ quyết toán thuế TNCN
Kê khai Thuế TNCN
- Cá nhân có thu nhập chịu thuế (bao gồm những người có thu nhập thường xuyên; thu nhập không thường xuyên) cần phải chủ động đăng ký; khai báo về thu nhập của mình với tổ chức ủy nhiệm thu; hoặc là cơ quan thuế tại địa phương nơi cá nhân làm việc.
- Tổ chức ủy nhiệm thu cần chủ động đăng ký với cơ quan thuế tại địa phương nơi đăng ký nộp thuế môn bài, trừ trường hợp tổ chức ủy nhiệm thu không phải nộp thuế môn bài thì đăng ký với cơ quan thuế địa phương nơi có trụ sở và thu thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao của đơn vị mình.
- Những cá nhân có thu nhập chịu thuế chưa được khấu trừ tiền thuế tại nguồn:; có trọng trách đăng ký với cơ quan thuế địa phương nơi làm việc để lấy tờ khai đăng ký thuế; tờ kê khai thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao.
Khấu trừ Thuế TNCN
Khấu trừ thuế TNCN là hoạt động của các cá nhân; tổ chức có nhiệm vụ trả lương; thu nhập cho người lao động thực hiện việc trừ khoản tiền thuế TNCN tương đương vào số tiền lương của người lao động trước khi trả lương cho họ.
Những cá nhân trong trường hợp khấu trừ thuế TNCN này sẽ được cấp chứng từ khấu trừ thuế TNCN ; những đối tượng được cấp gồm có:
- Những cá nhân yêu cầu được cấp chứng từ thì doanh nghiệp sẽ cấp
- Nếu như những cá nhân đó không có yêu cầu thì doanh nghiệp quản lý sẽ không cấp sẽ không cấp chứng từ
- Trong trường hợp cá nhân ủy quyền để quyết toán thuế; thì doanh nghiệp quản lý sẽ không được phép cấp chứng từ khấu trừ thuế TNCN
Tuy nhiên, ngoài những trường hợp mà calico vừa kể đến thì đối với một số trường hợp đặc biệt; như là cá nhân là người không có hợp đồng lao động với doanh nghiệp; hoặc hợp đồng chỉ có thời hạn ít hơn 3 tháng thì doanh nghiệp đó không được phép cấp chứng từ cố định mà chỉ có thể cấp chứng từ cho từng lần khấu trừ thuế.
Hoặc những doanh nghiệp quản lý này có thể cấp một chứng từ khấu trừ thuế có thời hạn sử dụng nhiều lần trong một kỳ tính thuế.
Còn với trường hợp cá nhân có hợp đồng lao động thời hạn trên 3 tháng thì doanh nghiệp quản lý phải cấp cho cá nhân 1 chứng từ cho 1 kỳ tính thuế.
Thuế TNCN Online
Quyết toán thu nhập cá nhân Online như thế nào?
Trước đây, quyết toán thuế TNCN được thực hiện bằng phương pháp truyền thống là điền thông tin vào biểu mẫu có sẵn. Sau đó phải mang đến cơ quan thuế quản lý rồi nộp hồ sơ quyết toán trực tiếp. Nhưng ngày nay với sự hỗ trợ của công nghệ thì đã có phần mềm hỗ trợ người nộp thuế kê khai; cá nhân hay tổ chức làm quyết toán chỉ cần tải phần mềm về máy và làm theo hướng dẫn. Sau đó nộp trực tuyến đến cổng thông tin của Tổng Cục Thuế là hoàn tất (Mẫu 05/QTT-TNCN).
Làm thế nào để quyết toán thuế TNCN online?
Bước 1: Vào trang web: thuedientu.gdt.gov.vn
Chọn vào Hệ thống thuế điện tử -> chọn Cá nhân. Sau đó vào mục Đăng nhập Nhập MST; Mã kiểm tra và Tiếp tục để đăng nhập. Ở mục Đăng nhập -> Nhập thông tin vào ngày cấp mã số thuế
Bước 2: Truy cập vào Quyết toán thuế
Vào Tab “Kê khai trực tuyến”: Nhập đầy đủ thông tin bắt buộc có dấu (*) 
chọn loại tờ khai quyết toán thuế TNCN (02/QTT-TNCN). chọn vào “Cơ quan thuế Quyết toán thuế TNCN”: nhập vào các ô tương ứng; sẽ có 2 trường hợp xảy ra như:
Trường hợp 1:
NTT trực tiếp kê khai cho Cơ quan thuế không khấu trừ tại nguồn Tick chọn Cục thuế quản lý tổ chức chi trả -> tick chọn cơ quan thuế ở phần tra cứu mã số thuế Chọn Loại tờ khai là tờ khai chính thứ choặc bổ sung.
Trường hợp 2:
NNT không trực tiếp kê khai với cơ quan thuế tức Đơn vị chi trả khấu trừ tại nguồn. chọn khai thông tin về thay đổi nơi làm việc trong năm; sẽ xảy ra 2 trường hợp.
* Trường hợp 2.1: Click vào ô có thay đổi nơi làm việc-> kê khai các thông tin vào ô 1 hoặc ô 2.
Tại thời điểm quyết toán thuế thu nhập cá nhân online; NTT đang tính mức giảm trừ gia cảnh cho bản thân tại tổ chức chi trả. Nếu tích vào ô này thì người nộp thuế cần tiếp tục nhập thông tin MST của tổ chức chi trả.
Nhập MST của Tổ chức chi trả thu nhập và nơi đăng ký GTGC cho bản thân.
*Trường hợp 2.2: Không có thay đổi nơi làm việc 
khai thông tin vào ô 3 hoặc là ô 4.
Tại thời điểm quyết toán thuế NTT vẫn còn làm việc tại tổ chức chi trả.
Click Tiếp tục để đến phần Nhập dữ liệu tờ khai Nhập Mã số thuế của Tổ chức chi trả thu nhập.
Vào thời điểm người quyết toán thuế đã nghỉ và không làm việc tại bất cứ tổ chức chi trả nào nào. Nếu tích vào mục này; thì người nộp thuế lựa chọn đơn vị quản lý thuế tại nơi cư trú (thường trú hoặc tạm trú) Chọn Tiếp tục sau đó Nhập phụ lục; 02-1/BK-QTT-TNCN, Tờ khai 02/QTT-TNCN Bấm Lưu bản nháp.
Bước 3: Gửi và In tờ khai
- Để in và xem Tờ khai dưới dạng xml thì thiết bị của bạn; cần phải cài đặt phần mềm iTaxViewer 1.6.3.
Vào phần mềm iTaxview. Bấm Lưu bản nháp + Hoàn thành kê khai Kết xuất xml và “Nộp tờ khai” Xác nhận nộp tờ khai: nhập đúng mã kiểm tra chọn tiếp tục thông báo nộp tờ khai thành công.
- Cách kiểm tra trạng thái của Tờ khai
Vào Tab “Tra cứu tờ khai” và chọn loại Tờ khai Chọn ngày gửi và “Tra cứu”.
Cách tính Thuế TNCN
Công thức dưới đây được Hãng kiểm toán Calico công thức hóa và rút gọn lại như sau:
* Công thức tính thuế TNCN chung:
* Công thức tính Thu nhập tính thuế:
* Công thức tính Thu nhập chịu thuế:
Trên đây là bài viết được Hãng kiểm toán Calico tổng hợp từ những lần thực hiện dịch vụ kiểm toán cho nhiều doanh nghiệp. Tìm hiểu và đón đọc thêm nhiều thông tin tại website: kiemtoancalico.com
